We horen de laatste weken regelmatig de claim dat kinderen gemiddeld op hun achtste een eerste sociale media-account aanmaken. Bij Digisaurus fronsen we dan even onze wenkbrauwen… Waar komen deze cijfers vandaan? Wij doken daarom in de 2 meest relevante onderzoeken over dit thema en maakten onze eigen conclusie.

Welke cijfers zijn er beschikbaar?

In Vlaanderen zijn er verschillende cijfers beschikbaar over het gebruik van toestellen en sociale media door jongeren en kinderen.

We baseren ons op het onderzoek Apenstaartjaren van Mediaraven, Mediawijs, de onderzoeksgroep imec-mict-Ugent en Link in de Kabel. Dit onderzoek, dat tweejaarlijks wordt uitgevoerd, richt zich op het mediagebruik en de mediawijsheid van 6- tot 18-jarigen. De meest recente cijfers dateren van 2024 en gaan over het gebruik in 2023. Meer dan 7.000 kinderen en jongeren werden bevraagd.

Daarnaast verwijzen we vaak naar het Medianest-onderzoek. Deze cijfers, eveneens van 2023, zijn gebaseerd op input van meer dan 1.000 gezinnen over het schermgebruik van kinderen.

Welke toestellen gebruiken kinderen/jongeren?

(Toestelgebruik van kinderen, tieners en jongeren, per graad - Apenstaartjaren 2024)

Volgens Apenstaartjaren 2024 zijn de populairste toestellen tot en met de tweede graad lager onderwijs, de televisie en de (gezins)tablet. De switch naar andere toestellen zien we gebeuren tijdens de derde graad lager onderwijs en vooral in de eerste graad secundair onderwijs.

Kinderen krijgen rond de overgang naar het middelbaar hun eerste smartphone. Dit varieert tussen de 8 en 13 jaar. Waarom zien we dan overal verschijnen dat het gemiddelde op 8 jaar ligt?

Wanneer krijgen kinderen hun eerste smartphone?

(Smartphonebezit bij kinderen en jongeren, uitgesplitst op leeftijd - Apenstaartjaren 2024)

Uit Apenstaartjaren 2024 blijkt dat voor 8-jarigen:

8% een eigen smartphone met abonnement heeft,
13% een eigen smartphone zonder abonnement heeft,
7% een eigen smartphone (onduidelijkheid over het abonnement),
72% geen eigen smartphone heeft.

Op 9-jarige leeftijd heeft 65% geen eigen smartphone, en op 10-jarige leeftijd heeft 53% geen eigen smartphone.

De switch gebeurt pas rond 11 à 12 jaar.

Toestelgebruik bij jongere kinderen

(Toestelgebruik volgens leeftijd - Medianest 2023)

Volgens Medianest zien we dat kinderen van 0 tot en met 8 jaar vooral de televisie, tablet en computer gebruiken. Ook hier gebeurt de switch naar andere toestellen eerder rond het einde van het lager onderwijs en het begin van het middelbaar.

Welke sociale media gebruiken ze?

(Tijdslijn van minstens wekelijks gebruik voor de belangrijkste apps - Apenstaartjaren2024)

Apenstaartjaren geeft een genuanceerder beeld dan wat we zien in de media en politiek. De scharnierleeftijd voor sociale mediagebruik ligt duidelijk op de derde graad lager onderwijs en de eerste graad secundair onderwijs, dus eerder tussen 10 en 13 jaar in plaats van 8 jaar.

(Top 3 sociale media apps per leeftijdscategorie - Medianest 2023)

Bij jongere kinderen zien we dat ze vooral actief zijn op Ketnet, WhatsApp of FaceTime. Als er al sprake is van sociale media rond 8 jaar, dan kijkt 6% naar TikTok, waarschijnlijk via een account van de ouders.

Dus wat is het nu? En is het goed?

Op basis van de 2 meest relevante onderzoeken concluderen wij dat het gemiddelde van 8 jaar voor het aanmaken van een sociale media-account niet klopt. Bij de lancering van dergelijke uitspraken is het belangrijk om te kijken naar de onderliggende cijfers en onderzoeken. Uit de gegevens van Apenstaartjaren en Medianest blijkt dat de meeste kinderen pas rond de leeftijd van 11 à 12 jaar hun eerste smartphone krijgen en actief worden op sociale media tussen 11-13 jaar.

Of dat nog steeds te jong is, is een andere vraag. Maar laten we dat gesprek aangaan vanuit de correcte cijfers en gegevens.

Of een verbod op sociale media of smartphones een goed plan is, is een belangrijke discussie waarin we ook de stem van jongeren moeten meenemen!

Maken kinderen gemiddeld op hun achtste een eerste sociale media-account aan?